Blader door transcripties » Nationaal Archief / Rijksarchief Zuid-Holland

archieftoegang 2.10.02, inventarisnummer 648, pagina 83

IS
probiema vlijtt, dat van alle rijden moet worden onderzocht, eer men
tot de oplossins kan geraken: dat eindelijk, uit nootde van de veranderingen,
waaraan eene plant onderhevis wordt, wanneer men naar aan eene kunst
matige behandelins onderwerpt, nooit te voren met volle rekerheid van
worden aangenomen, dat men zal slagen. Ik heb vierbij bepaaldelijk het
005 op de kina overbrengst naar Sava, waarvan het plan door deskundigen
rijpelijk overwogen was, alvorens de uitvoerins plaats nad. Geographische
vreedte en voeten noogte kwamen wet in de eerste plaats in aanmerkins, maar,
voor het overige, nad inaonderheid dere omstandigheid, dat in het land
tusschen de keerkringen, waarheen men die kina wilde overvoeren, eene
selijkmatigheid van temperatuur is, die het geheele jaar bijna onveran
derd blijft en waaronder die boomen ook in han vaderland Bolivis, Peru en
Nieuw Crenada leven, wel het grootste gewigt in de schaat gelegd. Celijke
toestanden, als op de vergen in de genoemde landen van Zuid Amerika,
vindt men terus op de bergen van Sava. De verekenins heeft niet ge
laald. De proet is geslaagd en de goede uitkomst mas wet een nieuwe
regepraat van dere wetenschap genoemd worden. Want de overbrengst van de
ren boom vit zijn vaderland naar Sava is het schitterendste teit, waarop
de geschiedenis der kultuur kan wijnen. Als nu eenmaal en dit tijdstip is
welligt niet ver verwijderd Amerika dit geregend product niet meer
2al kunnen opleveren, dan 2al Nederlandsch Indis in de behoette van
een geneesmiddel voorzien, dat door geen ander seevenaard, veel minder
overtrotten wordt en zonder hetwelk de rieke mensch vaak aan een ge
wis verdert ten prooi is.
1 heb, slechts door enkete voorveelden, 6. H.1 O kunnen aanwijnen,
hoe de verschillende deelen der krnidkundige wetenschap aan maatschap
pelijke belangen kunnen worden dienstbaar gemaakt: want de beperkte
tijdruimte tiet niet toe thans in 't vreede uit een te retten, wat gemak
kelijk door talrijke bewijnen is te staven. Ik heb die voorveelden, bij
voorkeur en met opret, ontleend aan onderwerpen tot onre Overreesche
berittingen betrekkins hebbende en die altoos meer in het bijnonder
mijne aandacht gevoeid hebben.
Dit het aangevoerde 2al het Uintusschen duidelijk zijn, dat de studie
der kruidkunde toegepast op algemeene belangen, vooral van nut moet
zijn voor eene natie, die uitgebreide votkplantingen verit, in welke het
plantenrijk voor de bevolkingen rewve en voor het moederland eene milde
bron van wewvaart is, of door de toepassins en uitbreidins van weten
schap meer en meer worden van. Dat dit in de Engelsche kolonien en
in Engeland relt is ingerien, daarvan getwigen niet alleen de toxten van
Roxburs en Wallich, Hooker en Thomson in de meest ver.


19
schiliende rigtingen van het Britsch-Indische gebied, op last der O. L.
Compagnie ondernomen, maar dit bewijren roowel de geschritten van
genoemde geteerden, als die van Robert Wight en Porbes 6091e1111.
die bepaaldelijk ten doel hebben om den rijkdom van het plantenrijk of
de productieve krachten van de natuur in de Indische gewesten te doen
kennen. De tuinen van Calentta, van Saharunpore en Peradenia getui
sen voor de mildheid, waarmede de Compagnie de kruidkundige weten
schap aanmoedigt en ondersteunt, terwijl de Koninklijke tuin van Kew,
met zijn museum voor de occonomische botanie, als de meest ko1ossale 60
tanische inristins der beschaatde wereld, kan getuigen, hoe 1005 deze weten.
schap bij eenen Sir Robert Peet, eenen Lord John Russel1, eenen Sir
Benjamin Hall, die deren tuin eertijds hebben uitgebreid, of dien
nos in hunne beschermins houden, werd aangeschreven. Als eene te
serins aan 2oodanige inristins eene jaarlijksche dotatie van 25000 L
toekent, dan mas men wel aannemen, dat, dere noowel als de natie
naar als nuttis beschouwt. zij is dan ook inderdaad eene slorie voor
GrootBrittanje en de meest waardige vertegenwoordigster van de kruid
kundige wetenschap in dere eeuw.
Toen Nederland in het jaar 1813 zijne plaats in de rei der volken nad
terusgenomen, was eene der eerste rorgen en bedoelingen van den Souve
reinen Vorst, om, bij de regelins van de belangen der tot ons terustee
rende volkplantingen, de ruimere beginseten van wetenschap en den
weldadigen invloed van de nieuwere beschavins naar de kolonien over
te brengen. , Het heugelijk tijdstip van de herlevins van den Neder
landschen naam kon wel op geene vetere wijne merkwaardis gemaakt
worden 1121.
van toen al heelt onre Regerins niet opgehouden in dien geest en in
die ristins te volharden, en trekken die schoone landen en hunne bewoneis
meer en meer en in alle opristen de belangstellins van de Nederlandsche
natie tot 2ich. De vruchten van de toepassins, niet van een enkelen of
van stechte weinige takken van menschelijke kennis, maar van de meeste
wetenschappen op Nederlandsch Indie toegepast, blijven niet achterwese.
De overtuigins, dat die talrijke eilanden, met hunne millioenen tallen
rieten, onder een voorzigtis beteid, eene niet wel te berekenen ontwikke
lins in wewaart en beschavins kunnen te gemoet haan, maakt het ons
Nederlanders tot eenen duren plist, aan de vevorderins van dien voornit
sans, in stottelijk en redelijk oprist, van de landen en de volken van
dien uitgestrekten Archipel, ook in het belans van het moederland,
onre krachten te wijden. Welk eene schoone taat wordt aldus aan
Nederland opgelegd1 - Wie onzer zou er zijne eer en zijn geluk