Browse transcripts » National Archives / Archives South Holland

archive access 2.10.02, inventory number 2915, page 9

gelische Zendinge. Enclan ontvangt zij een antwoord dat regt keurig
klinkt; opgeschiedenis gegrond is, en onoverzienbare ellenele voorspelt
voor dit land en volk.
de geschiedenis der zendling op de Sandwich Eilanden en
elders levert het bewijs, dat de Choomsche Steck zich liefst nestelt in
protestantsche of evangelische Lendingen, waar die aanvankelijk
geslaagd mogen heeben. de jeugdige gemeenten zijn uit den aard
derzeuk, valbear voor velerlei indrukken. Betrekkelijkweinig
ontwikkeld, geheel niet behend met onderscheicene kerkgenootschappen,
minder nog met hunne onderscheidene kenmerken, naar het wangelie
onderwezen tot een praklisch werkzaam christendom, meer dan in eenig
afgerond, kerkelijk, onderscheiden leerstelsel; hebben die jeugdige
gemeenten groote behoefte aanleieling en bevestiging tot zelftandig
christelijk goetschienstig en gemeentelijk leven. dij behooren vande lwil„
ten en verdeelilheden, die de christelijke kerle beroeren, onkundig te
blijven zij moeten leeren, dat het christendom niet in uitwendige
vormen, niet in eenig leerstelsel gelegen is, maar levenis en leven
geeft. Hare ontwisckeling zal haurlater van zelf tot onderschei„
dende kennis voeren, en in eigen boezem welligh leiden tot ecrijingen strijk
Hloe nu echter, als de Ao. H. Berk zich hier vesligt. Aanvanke,
lijk waren het enkele onterredenen die overgingen, terwijl anderen
volgden zonder te weten waarom. Maar justelie onterredenen
zullen zich niet ontzien allerhande middelen aan te grippen, om
der evangelische christelijke gemeenten afbreuk te doen. Dat is voor
deren het naaste doel: Overigens weten zij niet wat zij doen, in de
Roomsche priester schroomt niet dut doel ten faveure van de kerk
aan te wenden. De aangestelde helperszelf zijn geheel buiten staat
het henmerkend onderscheid tusschen Evangelisch en Roomsch;
hoe grot ook te vatlen. Het is niet mogelijk, dat zij uit overlui„
ging ijveren of anderen tot overtuijging kunnen brengen. Ee
kan geen sprake zijn van convictie des gewetens of clrang des
harten
et behulp ook van het
hem medegedeeld gevoelen
des vorigin Ministers, vri
hit rkerk der zendelingen
harten: Ee wordt gerekend op misnoegdheid, of eigenbelang, op
wraakrucht en wet dies meer zij.
Wet gebeurd is, en vooral wat dat voor de toekomst voor„
spelt, vervult adressante met smark. Niet zoo zeer uitwees voor aes„
breuk aan hear werk toe te brengen; maar uit bezorgeheid voer
de toekomst van het Minahassavolk.
De hartstogten werden geprikkeld. Weit al verwarring en
dwist, scheuring en bitterheid; wat al lewade praklijken moe„
ten nooetzeckelijk voortspruiten uit de daadzerak, dat twee
christelijke goesdiensten naast elkander bestaan, elkander
bestrijden, afbreuk trachten te doen; welligt elkander vervor„
deelen. Ruim veld voorwaar voor alle onterrederen, zouwel
op maatschappelijk en staatkundig, als op goetsdienstig en
zedelijk gebied. daarbij de inlandsche helpers van beidekemten,
zal adressante zich als tot heden steeds kunnen blijven onthou„
den van polemiek tegen Romee. zal het hulpperseneel dat
haar in den dienst ter zijde staut, kunnenzwijgen: zal het
volk niet gaan twisten. En hwezal het betrachten derwuur„
heid in liefde kunnen behartigd werden.
Adressante stelt zich voor, dat naust den Lendeling
Leeraar een pastoorzal optreden; eene Roomsche kerk naast
de Evangelische; eene Roomsche school naust de Gouverne„
ments, Negerij, of Genootschapsschool verrijzen, een kerk„
hef voor Roomschen naast de algemeene begraafplaats aan„
gelegel zal werden; en de Roomsche onderwijzers en helpers
of inlandsche missionarissen naast de Evangelische zullen
arbeiden. En zij ziet daarin een onberekenbaren jammer voor
land en volk. Terwijl het Nederlandsche Zendelinggenooft
schap met weinig middelen veel tracht tot stend te bren, t
gen, de magh van het gelet bij den inlander in zake van
goesdienst en onderwijs weest, het hulppersoneel niet dan
met