Browse transcripts » Amsterdam City Archives

archive access 499, inventory number 224, page 8

REKENING VAN BATEN EN LASTEN 1968 WAT BETEKENT DE NAAM SCHREIERSTOREN ? DOOR J . Z . KANNEGIETER Contributies en giften Bijdrage Gemeente Amsterdam Verkoop publicaties Opbrengst effecten Rente banken Publicaties Secretariaat Penningmeester Koersverlies effecten Diverse kosten Toevoeging Jubileumfonds Batig saldo 21 februari , 1969 10 ƒ 28.146,35 4.000 — 1.259,71 1.195,42 4.037,44 f 33.167,96 ƒ 38.638,92 806,05 307,70 243,25 1.375,49 2.500 ,— » 38.400,45 238,47 Beter ware het geweest hier boven te schrijven : Wat betekenen de woorden ScreyhoHck en Screy hom } Want onder deze namen en nog een aantal varianten deed het laat-middeleeuwse , tot heden aan slopershanden ontkomen verdedigingswerk zijn intrede in de geschiedenis . Pas in de eerste jaren van de zeventiende eeuw ging men dit element van de oude defensiegordel Schreyhoeckstoren noemen , welke combinatie nog in dezelfde eeuw de weg baande naar de thans alom bekende eindvorm : Schreierstoren 1 . Slechts om redenen van practische aard plaatste ik deze in de titel . Gewoonlijk bepaalt men zich bij de naamsverklaring tot de woordhelft screy . Het zal blijken , dat ook de synoniemen houck en horn onder de loupe moeten worden genomen . Niet om hun betekenis op te sporen , wel om te weten te komen , welke hoek de vijftiende-eeuwse Amsterdammers op het oog kunnen hebben gehad . Honderden jaren heeft men zich , al of niet in ernst , tevreden gesteld met de interpretatie : screy wijst op schreien . Aan de voet van de toren zouden de vrouwen en de liefjes van zeevarende mannen van haar scheepgaande dierbaren onder het storten van tranen , afscheid hebben genomen . Hieraan verbond men de legende van een vrouw , die als gevolg van overmatige droefheid krankzinnig werd . In zijn ' IJstroom ' ( 1671 ), een lofdicht op Amsterdam , vergat Johannes Antonides niet , de Schreierstoren en de wenende achterblijvenden te vereeuwigen . Ook aan de ongelukkige , die het verdriet niet had kunnen dragen , wijdde bij enkele van zijn Vondeliaanse verzen : Men zegt , dat hier een vrou In een onroerlijk beek verkeerde uit bittren rou , Toen zij met d'eerste kiel haer man voor uit zagh vaeren , Waarom haer beeltenis , voor ' t slijten van de jaeren , Eerst praelde in wit arduin . O naeuwe Huwlixbant , Die niet kon rekken van het eene in ' t andre lant ! Men zal opgemerkt hebben , dat Antonides zich niet strikt aan de legende hield . 1 Reeds in 1637 gebruikte Vondel deze eindvorm , toen hij Gijsbrecht het uitroepen : « lek zal terstond om hoogh gaen zien van Schreiers toren ' ( v . 850 ). 11