Blader door transcripties » Nationaal Archief / Rijksarchief Zuid-Holland

archieftoegang 2.10.02, inventarisnummer 648, pagina 78

in de wetenschap, waarin het aprincipium vitae, als het ware, het ora-
ket scheen te zijn, dat alles moest verklaren.
Pianten en dieren toch kunnen wel de scheikundige vervindingen uit
de elementaire stotten ontstaan, welke hun organisme oormen, onder den
invloed van die onbekende kracht, welke wij ntevenskracht noemen,
veranderen: maar die stotten relve voortbrengen, dit vermogen zij niet.
Wij moeten dus wel komen tot het beslit, dat de dusgenaamde anorga
nische stotlen of aardbestanddeelen, uit den grond en rults in opgelos
ten toestand, door den rortel der planten worden opgenomen en netrij
onveranderd in naar weelsel worden atgeret, of door de reeds in de
planteneet aanwerige stotten, aangetast worden, en daarin tot nieuwe ver
vindingen overgaan. De scherprinnige onderzoekingen van 12. de
Sanssure 2. van Lassaigne, Sablonsky, Dauveny en anderen
hebben dit in hooge mate aannemelijk gemaakt: en door de ontledingen
van Carl Sprensel en Lampadius, vooral echter door die van
Wiesmann en Polstorff (8. verkrees men de rekerheid, dat de plan
ten de anorganische stot, welke in hare asch wordt gevonden, trekken
uit den bodem, maar ook gedeettelijk aan den dampkrins en aan sneeuw
en regenwater ontleenen, en dat er eene, voor elke soort bepaalde, hoe
veelheid van rekere anorganische stotten tot hare volkomene oormins en
ontwitkelins vereischt wordt.
tiltte plantsoort neemt bovendien een eigenaardis menssel van die
stotten uit den grond op: 200dat 6. v. op een en denrelfden akker
de haver meer kierelaarde opneemt, terwijl een reer algemeen on
kruid, dat daartusschen groeit, de rgete ratelen Ahinanthus Crista
sallis meer ijneroxyde en de almede daarbij voorkomende duivenker
vel meer potasch bevat. Als men nagaat, dat sommige analysen van
plantenasch nagenoes 4000 aan die anorganische stotten, als daarin aan
weris, hebben doen kennen, dan moet men tot het besluit komen, dat
die stotten voor de goede vormins van de plant onmisbaar zijn. Daar
om vindt men kalt in bijna alle planten, phosphoriure routen in graan
soorten, soda in de strandpianten, vooral in de Chenopodeen, potasch in
hout, Kierelaarde in hermoes en in grasgewassen. Dit laatstgenoema
mineraat bestanddeel, dat, bij nooibranden, ook uit onze grassen als
ausgenaamde slakken namenvloeit, komt bovenal in groote noeveelheid
voor in eene Oost-Indische grassoort, het vamboes, dat eene reusachtige
ontwitkelins heeft en van een uitgebreid nut is. Dit is in de weten
schap sedert lans bekend. Onlangs heeft kost van Tonningen (4
aangeweren, dat de asch van sommige soorten van bamboes, meer bepaat
delijk die van Bambusa Apus, tusschen 60 en 1000 van die stot bevat.
-
zij ret rich in de geledingen van dit boomachtis grasgewas nagenoes
ruiver al en 2ij is bij de Savanen sedert eeuwen bekend. zij komt voor
onder den vorm van melkwitte amorphe stukjes, die 1i5t en slad zijn en
eene glasachtige breuk hebben. De n Tabaschir of , Singkara der ei-
landers, bevat, behalve ijneroxyde, kalk en potassa, bijna 8680 van ge-
noemde kierelaarde.
Dient nu de bodem, ook door dere stotlen, tot eene goede vormins
en ontwikkelins der planten in alle hare organen en van die voortbrens
seten, welke de mensch en de dieren tot van levensonderhoud aanwenden:
een noodzakelijk gevols moet daarvan zijn, dat die grond allengs ver-
armt en dat de regetatie op die gronden moet terusgaan, tennij of de
kunst op nieuws die stotten aanbrenge, of de eigenaardige natuurwer
kingen rich aan de aardschors verhaten, waardoor zij rich eenmaal aan
de oppervlatte gevorma hebben en, door lucht en water en wisselingen
van temperatuur, ontvonden en gewijnigd, met de bouw- of teelaarde ver„
mensd, voor het plantenrijk de milde kronnen werden van voedsel en de
onmishare voorwaarden tot groei en ontwikkelins.
Liedaar een van die beginsels, die in de wetenschap en in de toepassins
veide vast staan. Hetgeen waar is ten aanrien van de genoemde en andere
srasgewassen in onze luchtstreken, dit geldt evenreer ten aanrien van ande
re planten over de geheete overige oppervlakte der aarde. tr is toch geen
andere natuurwet onder den evenaar als nabij de poten. En van welk
eenen invloed moet rulk eene opvolgende ontvindins, opnemins en wis
selins van stotten niet zijn in de groote huishoudins der natuur: 1k
denk hierbij niet alleen aan de kuttuurgewassen van ons klimaat: maar
inzonderheid aan dien uitgebreiden plantengroei in tropische landen, die,
boven andere planten, de anorganische stot uit den bodem opneemt: 215,
aan die onatrieubare velden van alangalans met slaga vermengd, die
niet relden tot eene manshooste opgroeijen, ja, paard en ruiter, die
rich daar tusschen een wes banen, aan het oos onttrekken.
Het bijnonder belans, dat Nederland heeft bij de toepassins der be
sinselen van den wetenschappelijken landbouw op de kultuur in tropi
sche landen, heett mij de aanleidins, om mij, in dit oogenblik, bij de
keure van voorveelden, daartoe inzonderheid te bepalen.
De bodem van Sava is een vergachtis en vutkanisch terrein, waarvan
de rotssoorten uit onderscheidene dellstotlen bestaan. De meeste van die
deltstotlen zijn aan eene meerdere of mindere veranderins, door uitwendige,
verstorende, langzaam maar reker werkende invloeden, onderhevis. Hier
door verlieren nij haren namenhans en worden ten laatste geheel ontbon.
den. Mechanische werkingen, instortingen, regens, sterke stroomen ruk