Blader door transcripties » Nationaal Archief / Rijksarchief Zuid-Holland

archieftoegang 1.04.02, inventarisnummer 3704, pagina 10

Dan gemerkt dat de Engelschen het regt van een onbelemmerden
vaart dus verre extendeerde, dat ze ongegineerd, voor 't hoofd Casteel alhier, dan wel
voor het een of ander Nagel district het anker lieten vallen, zijn wij onder guns
„tige wel duijding in dat Cas van gevoelen, dat men op het regt der oude Tractaaten,
die bij de vreedes onderhandeling niet vernietigd scheijnen te zijn, haar eerst
door vriendelijke weegen, dog daar na niet luijsterende, door middelen van Geweld„
tot delogement zoude dienen te noodzaken, dog ingevalle zulks geschiede door
noodweer, haar als dan, naar de Comptoiren Manipa off Bouro over te wijsen,
ten eijnde daar onder een nauwtoesigt, haar zieken aan de wal te setten,
te medianeeren en verversen, of hunne bodems van geledene schadens teherstellen.
Aangaande den hier voor gewaagden handel op Ceram, komt ons met
opzigt tot die Cust, de Eijlanden Kesfing; poelo Gisser, Ceram Lauk en Goram
als een noodzakelijk poinct voor uw Hoog Edelheeden almeede in eerbied voor
te draagen, om wanneer men met de gecontracteerde ongegineerde vaart, allen
de blooten doortogt bedoeld, en dat daar onder geen aandoen van plaatsen;
onder de gehoorsaamheid van de Comp:e staande begreepen is, de daar zijnde
Jnlandsche Hoofden te verpligten, bij het in't sigt koomen van vreemde scheepen
of vaartuijgen, direct haar Comp:s vlag te hijssen, tot een bewijs van derzelver
possesie, schoon anders de door haar gevoerd wordende Comp:s Rotting, de vol„
„leedige teekenen daar van uijtmaaken, edog dit eenlijk bij 't aanland stappen
van dienst moet zijn: voorts die Dorpshoofden strikte ordres te geeven,
subpane van Lijfstraffe, de Engelschen, buijten water en Brandhout voor
goede betaaling, met niets hoegenaamd te gerieven, en op het strikst te
verbieden het drijven van handel hoe genaamd. —
Insgelijks konden wij uw Hoog Edelheeden als een voornaame
en allezints geschikt voorzorg aanprijzen, het plaatsen van een goede
bezetting binnen een steevige beukerij, op het Eijland P=lo Gisser tf Ceram
Laut, om met bijvoeging van twee wel bezeijld en sterk gearmeerde kruijs
Orembaijen, de ongepermitteerde vaart der Boegineesen, Mandhdreesen
en Cerammers, zo wel als den smokkelhandel der Engelschen teegen te
Haar egter daar te laaten nestelen oordeelen wij van eenen te gevaarlijken
Om nu Cerams Noord Cust, bewoond door geen minder trouwloos volk
dan de oostzijde, niet onaangeroerd te laaten, zullen wij uw Hoog Edelheeden
met opzigt tot dezelven advanceeren: dat alle de strandvolkeren, buijten de
Alphoeren, beeter Tidors en Batchians, dan Compagnies gezind zijn en
teffens de voornaamste konkelaars met de Papoesche Roovers, die bij den
indrang der Engelschen, spoedig haaren dienst zouden aanbieden, het zij
tot den morschhandel dan wel om den Brit een vasten voet aan Land te
bezorgen, echter zouden deesen hier bij Hunne reekening niet vinden, alzoo den
geheelen debit langs de Noord Cust nauwelijks 1000: Rd:s in een geheel Jaar kan
bedraagen, en gemeenlijk bestaande is, in een weijnig Grof Lijwaat, grove por„
„celeijnen, Neurenburger Snuijsterijen, bijlen en Parrings, waar voor zij in trocque
zouden moeten accepteeren Gebakke en ongebakke Sagoe, Coeli Lawang en wat
Inlandshout, dog geen specerijen schoon het teegen verwagting wel eens zoude
kunnen, gebeuren, dat hier of daar in't uijtgestrekt gebergte, een enkelde Nagel
of nootenboom verborgen gehouden wierd, dan ten regten aangemerkt, is en blijft
zulks dog maar een prullige handel gantsch niet naar den smaak der Engelschen. —
gaan en des moogelijk te kletten, dan gemerkt aan de eene zijde den sneeden
aart der Cerammers waar van de oude voorbeelden nog te versch int geheugen
leggen, hoe onze Posten daar afgeloopen en de besetelingen deerlijk gemassa„
creerd zijn, en ten anderen, dat het te verre van de hand is, om tijdig van
hier, of van Banda gesecundeerd te worden, zo moeten wij zulx als ongeraaden
en van een te gevaarlijken aanschouw aanmerken, waaromme wij als
een buter en geruster middel houden de bekruyssing van de vaarwaaters,
tusschen keffing, en P=lo Gisser, en tusschen dit en Ceramlaut, ook rondjom
dit Eijland en onder Gordm, door vier vaardig zeijlende en wel gearmeerde Pan„
tjallings, voorsien van steevige Jollen en dat geduurende de maanden octo„
„ber, November, december, Januarij, en Februarij, de juijste tijd, dat den
Cerammer na Balij en Boeton vertrekt en retourneerd die somtijds
wel gevolgd worden door Mandareesen en Boegineesen. -
gaan
aan„