Blader door transcripties » Stadsarchief Amsterdamarchieftoegang 499, inventarisnummer 362, pagina 47
Transcriptie
Henk van Nierop is hoogleraar Nieuwe Geschiedenis aan
de Universiteit van Amsterdam en wetenschappelijk
directeur van het Amsterdams Centrum voorde Studie van
de Gouden Eeuw . Hij is tevens bestuurslid van het
Genootschap Amstelodamum .
i Marijke Carasso-Kok ( ed .), Geschiedenis van Amster-
dam . Een stad uit het niets : tot 1578 , Amsterdam : 2004 .
A . F . Mellink ( ed .), Documenta Anabaptistica Neer-
landica , dl . 5 , Leiden 1980 , p . 7 .
Eberhardt Isenmann , ' Norms and values in the Euro-
pean city , 1300-1800 ' in : Peter Blickle ( ed .), Resistance ,
Representation and Community , The Origins of the Early
Modern State in Europe : 13th to 18th Centuries ,
Oxford 1997 , p . 185-215 .
James D . Tracy , Europe's reformations , 1450-1650 ,
Critical issues in history , Lanham 1999 , p . 342 , n . 366 .
Over de Sacramentsprocessie zie Carasso-Kok ,
Geschiedenis van Amsterdam , p . 419-421 .
Uitvoeriger ibidem , p . 313-363 .
PaulFredericq(ed .), Corpus documentoruminquisitionishaereticaepravitatis Neerlandicae . Verzameling van
stukken betreffende de pauselijke en bisschoppelijke inqui-
sitie in de Nederlanden , dl . 4 , Gent en ' s-
Gravenhage:Vuylsteke etc . en Nijhoffi889 , P - 2 39 _ 2 4 °-
Will Coster en Andrew Spicer , ' Introduction :
Thedimensions of sacred space in Reformation Europe ' in:Will Coster en Andrew Spicer ( ed .), Sacred Space : The
Redefinition of Sanctity in post-Reformation Europe ( in
voorbereiding ). Ik ben Andrew Spicer dankbaar dat hijmij inzage gaf in de kopij .
Herman Roodenburg , Onder censuur . De kerkelijke
tucht in de gereformeerde gemeente van Amsterdam , ' 578-
1700 , Hilversum 1990 , p . 61-64 .
Ibidem , p . 47-48,73 ; Carasso-Kok , Geschiedenis
vanAmsterdam , p . 209 .
Jan ter Gouw , Geschiedenis van Amsterdam , dl . 4 ,
Amsterdam : Tj . Van Holkema 1884 , p . 197-203 ; Carasso-
Kok , Geschiedenis van Amsterdam , p . 327 .
Coster en Spicer , ' Introduction ' en de daar genoemdeliteratuur .
A . E Mellink ( ed .), Documenta Anabaptistica Neer-
landica , dl . 5 , Leiden 1980 , p . 25,26,28 ; A . F . Mellink ,
De Wederdopers in de noordelijke Nederlanden , 1531-
1544 , Leeuwarden 1981 , p . 106 ; Carasso-Kok ,
Geschiedenis van Amsterdam , p . 336-337 ; A . F . Mellink ,
Amsterdam en de wederdopers in de zestiende eeuw , Nij-
megen 1978 , p . 31 ; Samme Zijlstra , Om de ware
gemeente en de oude gronden . Geschiedenis van de dopersen
in de Nederlanden , 7531-/675 , Hilversum 2000 , p . 128 .
J . G . Kam , ' Over twee merkwaardige huizen op dePostzegelmarkt , vroeger genaamd de Deventer Hout-
markt ' in : Maandblad Amstelodamum 60 ( 1973 ), p . 15-
19 ; H . F . Wijnman , ' Nogmaals de huizen met de zoge-
naamde palladiaanse gevel aan de Nieuwezijdsvoor-
burgwal en het platte huis aan de Spuistraat ' in :
Maandblad Amstelodamum 60 ( 1973 ), p . 37-40 .
A . C . Duke , ' De calvinisten en de « paapse beelden-
dienst ». De denkwereld van de beeldenstormers in
1566 ' in : M . Bruggeman ( ed .), Mensen van de nieuwe
tijd . Een liber amicorum voorA . Th . van Deursen ,
Amsterdam 1996 , p . 29-45 .
I . H . van Eeghen ( ed .), Dagboek van broeder Wouter
jfacobsz ( Gualtherusjacobi Masius ) prior van SteinAmsterdam 1572-
1578 en Montfoort 1578-1570 ,
[ Werken uitg . door het Historisch Genootschap,gevestigd te Utrecht ( Groningen 1959 )], p . 727 .
Gemeentearchief Amsterdam , Archief Marquette(arch . nr . 31 ), inv.nr . 130 : Laurens Jacobsz . Reael ,
' Eenwarachtigh ende cort verhael van ' t gene gepasseert isinde principaelste troublen ', p . 16 .
S.A.C . Dudok van Heel , ' Amsterdamse schuil - of
huiskerken ?' in : Holland . Regionaal-historisch tijd-
sfAny ? 25(1993 ), p . 1-10 .
CA . van S wigchem , T . Brouwer en W . van Os , Een huisvoor het Woord : Het protestantse kerkinterieur in Neder-
land lotigoo , ' s-Gravenhage en Zeist : Staatsuitgeverijen Rijksdienst voor de Monumentenzorg 1984 .
ERIK SCHMITZ
Topografische aantekeningen bij vier stadsgezichten
van George Hendrik Breitner
Deze zomer is in het Amsterdams Historisch Museum de overzichts-
tentoonstelling ' Breitners Amsterdam '
te zien . Tientallen geschilderde
stadsgezichten geven de bezoeker een schitterend beeld van de hoofdstad rond igoo .
Daarnaast zijn er aquarellen , foto ' s en calque ' s te zien , alsook een vrije reconstructie
van een hoekje in Breitners atelier , waarin de divan en de rode kimono niet ontbreken .
Een goede aanleiding om vier weinig bekende schilderijen , die vanouds bekend
staan als Amsterdamse stadsgezichten en die ook op de tentoonstelling
aanwezig zijn , van topografische kanttekeningen te voorzien .
N
alatenschap Toen Breitner op 5 juni 1923 overleed , stond op de
schildersezel een nog niet voltooid schilderijtje van het Rokin bij Arti .
Dit paneeltje en nog negenendertig andere werken werden niet verkocht op de
grote atelierveiling die bijna een jaar later , op 13 mei 1924 , plaatsvond bij het
Amsterdamse veilinghuis Frederik Muller . 1
Ze verhuisden met Breitners we-
duwe "Marie JORDAN" in oktober 1925 naar Zeist , om na haar overlijden in 1948
aan het Rijksmuseum nagelaten te worden , samen met onder andere ruim zeven-
tig vergrotingen van foto's en tweeëntwintig schetsboekjes . De meeste schilde-
rijen in dit legaat waren gemakkelijk te verhuizen : de grootste paneeltjes meten
38 x 46 cm , slechts twee langwerpige exemplaren zijn iets langer : 47,0 en 47,5 cm .
Een uitzondering vormt een groter doek van 70 x 100 cm .
De groep die op deze wijze aan de collectie van het Rijksmuseum werd toege-
voegd was zeer divers . Ze omvatte , behalve naaktstudies , alle door Breitner ge-
kozen onderwerpen : portretten , stillevens , militaire manoeuvres , landschappen
en een twintigtal stadsgezichten in verschillende stadia van uitwerking en detail-
lering . 2
Van de vier hier besproken schilderijen uit de nalatenschap zijn er drie te
beschouwen als atelierstudies : schetsmatig opgezette voorstellingen uitgevoerd
in de tinten grijs , bruin en zwart . Dat Breitner ze niettemin als voltooid be-
schouwde valt af te leiden uit het feit dat hij er twee signeerde , net als een aantal
andere studies . Een vierde schilderijtje , vanouds ' Buurtje in de Amsterdamse
Jordaan ' genoemd , is wel verder uitgewerkt . Dit tot voor kort ongelokaliseerde
hoekje in de stad kon door een gelukkige vondst thuisgebracht en gedateerd wor-
den , een stimulans om drie andere niet goed gelokaliseerde stadsgezichten nog
eens nader te bekijken . De nadruk ligt daarbij op de topografische beschrijving
en de datering .
H
Amstelodamum 91-3 [ 2004 ]
Amstelodamum 91-3 [ 2004 ]
15
de Universiteit van Amsterdam en wetenschappelijk
directeur van het Amsterdams Centrum voorde Studie van
de Gouden Eeuw . Hij is tevens bestuurslid van het
Genootschap Amstelodamum .
i Marijke Carasso-Kok ( ed .), Geschiedenis van Amster-
dam . Een stad uit het niets : tot 1578 , Amsterdam : 2004 .
A . F . Mellink ( ed .), Documenta Anabaptistica Neer-
landica , dl . 5 , Leiden 1980 , p . 7 .
Eberhardt Isenmann , ' Norms and values in the Euro-
pean city , 1300-1800 ' in : Peter Blickle ( ed .), Resistance ,
Representation and Community , The Origins of the Early
Modern State in Europe : 13th to 18th Centuries ,
Oxford 1997 , p . 185-215 .
James D . Tracy , Europe's reformations , 1450-1650 ,
Critical issues in history , Lanham 1999 , p . 342 , n . 366 .
Over de Sacramentsprocessie zie Carasso-Kok ,
Geschiedenis van Amsterdam , p . 419-421 .
Uitvoeriger ibidem , p . 313-363 .
PaulFredericq(ed .), Corpus documentoruminquisitionishaereticaepravitatis Neerlandicae . Verzameling van
stukken betreffende de pauselijke en bisschoppelijke inqui-
sitie in de Nederlanden , dl . 4 , Gent en ' s-
Gravenhage:Vuylsteke etc . en Nijhoffi889 , P - 2 39 _ 2 4 °-
Will Coster en Andrew Spicer , ' Introduction :
Thedimensions of sacred space in Reformation Europe ' in:Will Coster en Andrew Spicer ( ed .), Sacred Space : The
Redefinition of Sanctity in post-Reformation Europe ( in
voorbereiding ). Ik ben Andrew Spicer dankbaar dat hijmij inzage gaf in de kopij .
Herman Roodenburg , Onder censuur . De kerkelijke
tucht in de gereformeerde gemeente van Amsterdam , ' 578-
1700 , Hilversum 1990 , p . 61-64 .
Ibidem , p . 47-48,73 ; Carasso-Kok , Geschiedenis
vanAmsterdam , p . 209 .
Jan ter Gouw , Geschiedenis van Amsterdam , dl . 4 ,
Amsterdam : Tj . Van Holkema 1884 , p . 197-203 ; Carasso-
Kok , Geschiedenis van Amsterdam , p . 327 .
Coster en Spicer , ' Introduction ' en de daar genoemdeliteratuur .
A . E Mellink ( ed .), Documenta Anabaptistica Neer-
landica , dl . 5 , Leiden 1980 , p . 25,26,28 ; A . F . Mellink ,
De Wederdopers in de noordelijke Nederlanden , 1531-
1544 , Leeuwarden 1981 , p . 106 ; Carasso-Kok ,
Geschiedenis van Amsterdam , p . 336-337 ; A . F . Mellink ,
Amsterdam en de wederdopers in de zestiende eeuw , Nij-
megen 1978 , p . 31 ; Samme Zijlstra , Om de ware
gemeente en de oude gronden . Geschiedenis van de dopersen
in de Nederlanden , 7531-/675 , Hilversum 2000 , p . 128 .
J . G . Kam , ' Over twee merkwaardige huizen op dePostzegelmarkt , vroeger genaamd de Deventer Hout-
markt ' in : Maandblad Amstelodamum 60 ( 1973 ), p . 15-
19 ; H . F . Wijnman , ' Nogmaals de huizen met de zoge-
naamde palladiaanse gevel aan de Nieuwezijdsvoor-
burgwal en het platte huis aan de Spuistraat ' in :
Maandblad Amstelodamum 60 ( 1973 ), p . 37-40 .
A . C . Duke , ' De calvinisten en de « paapse beelden-
dienst ». De denkwereld van de beeldenstormers in
1566 ' in : M . Bruggeman ( ed .), Mensen van de nieuwe
tijd . Een liber amicorum voorA . Th . van Deursen ,
Amsterdam 1996 , p . 29-45 .
I . H . van Eeghen ( ed .), Dagboek van broeder Wouter
jfacobsz ( Gualtherusjacobi Masius ) prior van SteinAmsterdam 1572-
1578 en Montfoort 1578-1570 ,
[ Werken uitg . door het Historisch Genootschap,gevestigd te Utrecht ( Groningen 1959 )], p . 727 .
Gemeentearchief Amsterdam , Archief Marquette(arch . nr . 31 ), inv.nr . 130 : Laurens Jacobsz . Reael ,
' Eenwarachtigh ende cort verhael van ' t gene gepasseert isinde principaelste troublen ', p . 16 .
S.A.C . Dudok van Heel , ' Amsterdamse schuil - of
huiskerken ?' in : Holland . Regionaal-historisch tijd-
sfAny ? 25(1993 ), p . 1-10 .
CA . van S wigchem , T . Brouwer en W . van Os , Een huisvoor het Woord : Het protestantse kerkinterieur in Neder-
land lotigoo , ' s-Gravenhage en Zeist : Staatsuitgeverijen Rijksdienst voor de Monumentenzorg 1984 .
ERIK SCHMITZ
Topografische aantekeningen bij vier stadsgezichten
van George Hendrik Breitner
Deze zomer is in het Amsterdams Historisch Museum de overzichts-
tentoonstelling ' Breitners Amsterdam '
te zien . Tientallen geschilderde
stadsgezichten geven de bezoeker een schitterend beeld van de hoofdstad rond igoo .
Daarnaast zijn er aquarellen , foto ' s en calque ' s te zien , alsook een vrije reconstructie
van een hoekje in Breitners atelier , waarin de divan en de rode kimono niet ontbreken .
Een goede aanleiding om vier weinig bekende schilderijen , die vanouds bekend
staan als Amsterdamse stadsgezichten en die ook op de tentoonstelling
aanwezig zijn , van topografische kanttekeningen te voorzien .
N
alatenschap Toen Breitner op 5 juni 1923 overleed , stond op de
schildersezel een nog niet voltooid schilderijtje van het Rokin bij Arti .
Dit paneeltje en nog negenendertig andere werken werden niet verkocht op de
grote atelierveiling die bijna een jaar later , op 13 mei 1924 , plaatsvond bij het
Amsterdamse veilinghuis Frederik Muller . 1
Ze verhuisden met Breitners we-
duwe "Marie JORDAN" in oktober 1925 naar Zeist , om na haar overlijden in 1948
aan het Rijksmuseum nagelaten te worden , samen met onder andere ruim zeven-
tig vergrotingen van foto's en tweeëntwintig schetsboekjes . De meeste schilde-
rijen in dit legaat waren gemakkelijk te verhuizen : de grootste paneeltjes meten
38 x 46 cm , slechts twee langwerpige exemplaren zijn iets langer : 47,0 en 47,5 cm .
Een uitzondering vormt een groter doek van 70 x 100 cm .
De groep die op deze wijze aan de collectie van het Rijksmuseum werd toege-
voegd was zeer divers . Ze omvatte , behalve naaktstudies , alle door Breitner ge-
kozen onderwerpen : portretten , stillevens , militaire manoeuvres , landschappen
en een twintigtal stadsgezichten in verschillende stadia van uitwerking en detail-
lering . 2
Van de vier hier besproken schilderijen uit de nalatenschap zijn er drie te
beschouwen als atelierstudies : schetsmatig opgezette voorstellingen uitgevoerd
in de tinten grijs , bruin en zwart . Dat Breitner ze niettemin als voltooid be-
schouwde valt af te leiden uit het feit dat hij er twee signeerde , net als een aantal
andere studies . Een vierde schilderijtje , vanouds ' Buurtje in de Amsterdamse
Jordaan ' genoemd , is wel verder uitgewerkt . Dit tot voor kort ongelokaliseerde
hoekje in de stad kon door een gelukkige vondst thuisgebracht en gedateerd wor-
den , een stimulans om drie andere niet goed gelokaliseerde stadsgezichten nog
eens nader te bekijken . De nadruk ligt daarbij op de topografische beschrijving
en de datering .
H
Amstelodamum 91-3 [ 2004 ]
Amstelodamum 91-3 [ 2004 ]
15
Bronvermelding
Stadsarchief Amsterdam, archieftoegang 499, Archief van het Genootschap Amstelodamum, inventarisnummer 362, AANVULLINGEN 2018-2021, Publicaties, Maandbladen, jaargangen 88 - 104, 91, 2004
Scan + Transcriptie
Klik op de afbeelding om het te vergroten en de transcriptie ernaast te zien
Kunstmatige intelligentie (AI)
De transcriptie is door de computer gemaakt via automatische handschriftherkenning.
De samenvatting wordt door de computer gemaakt op basis van een taalmodel.
Beide kunstmatige intelligentie taken zijn niet perfect, maar vaak ruim voldoende zodat het historische document begrijpelijk wordt.
De samenvatting wordt door de computer gemaakt op basis van een taalmodel.
Beide kunstmatige intelligentie taken zijn niet perfect, maar vaak ruim voldoende zodat het historische document begrijpelijk wordt.