Blader door transcripties » Stadsarchief Amsterdam

archieftoegang 499, inventarisnummer 222, pagina 10

No . 1 bis geeft de tegenwoordige toestand veer .
i Hoge Koor .
ii Snijderskoor .
in Vrouwenkoor .
IV Collegekamer .
v en vi Verwarming .
vu Oostelyke uitgang van de kerk , gemaakt in 1761 .
vin en ix Toiletten .
x Deur van de Heilig Grafkapel .
xi Verwarming .
xii Buitenlandvaarderskapel .
xiii Voormalige Kosteri /.
overleden zijn , want hun kinderen verklaren , genoegen te nemen met de verkoop
van een huis en erf , dat het echtpaar had geschonken aan de Kartuizers te Geer-
truidenberg , en dat dezen nu hadden overgedaan aan het nieuwgestichte Kartui-
zerklooster buiten Amsterdam 1 .)
In de 15de eeuw zijn er twee takken van de familie Abbe , de ene aan de Oude
Zijde , de andere aan de Nieuwe Zijde . Een 15de eeuwse Symon Abbe aan de
Nieuwe Zijde wordt koster van de Nieuwe Kerk ( die dan nog werkelijk nieuw is ),
zijn kinderen zitten in de regering en komen tot grote welstand . Maar de tak aan
de Oude Zijde raakt helemaal op de achtergrond ; in de 16de en de 17de eeuw zijn
ze compasmakers geworden , en in 1675 verkopen ze het graf in de Kooromgang ,
met nog een graf in de Noorderzijbeuk en een in de Zuiderzijbeuk , alles af-
komstig van dezelfde 14de eeuwse schout Symon Pietersz . Abbe . De afstammelin -
l ) Gemeente-archief van Amsterdam , Cartularium der Kartuizers , zie Regesten Burgerweeshuis no . 87 ,
inv . no . 612 b .
gen in 1675 weten blijkbaar niets meer van de vroegere glorie af ; alleen de naam
Symon komt nog telkens in de familie voor .
Maar nu het merk als bewijsstuk - hoe zit het daarmee ? De 14de eeuwse schout
voerde een ander merk dan wat op het graf in de Kooromgang staat ; dat merk
moet dus zijn geweest van een vorige eigenaar , van wie hij het graf gekocht of
geërfd had . Graf 213 in de Noorderzijbeuk , op naam staande van Symon Abbe .
droeg ook al een ouder merk , en dat merk kunnen we thuisbrengen : het is van
Heynric Willamssoen Boel , schepen in 1381 , en dus een tijdgenoot van Symon
Abbe . Het graf in de Zuiderzijbeuk ( no . 388 ) is gelijk aan dat van Heynric Wil-
lamssoen Boel , met bijvoeging van een sterretje ; kennelijk hebben we met familie
te doen . Het blijkt dat de memorie van Symon Abbe werd gehouden op het graf
in de Noorderzijbeuk . Misschien achtte men de Kooromgang minder geschikt
vanwege zijn karakter van doorloop , waar de ruimte bovendien nog werd ver-
deeld door een tweetal hekken .
Echter is meteen bewezen , dat in de tijd van Heynric Willamssoen Boel en
Symon Abbe de Oude Kerk reeds een hallenkerk was op haar tegenwoordige
breedte , natuurlijk zonder de kapellen .
Wie b.v . graf 388 van de Zuiderzijbeuk opzoekt , zal bevinden dat het aan de
uiterste zuidzijde van deze beuk ligt . Zo zijn er meer graven van 14de eeuwse
schepenen aan te wijzen op de uiterste randen van de zijbeuken , en ook in de
beide schutterskapellen : het Sint Joriskoor en de Sint Sebastiaankapel .
Het oudste grafboek en de plattegrond van de kerk zijn zo vriendelijk om nog
meer te vertellen . In het eerste bestaan van de hallenkerk ( begin 14de eeuw )
waren er als grafbedekking nog een paar steensoorten in gebruik , die na 1350
helemaal uit de mode blijken te zijn 1 ), namelijk rode zandsteen en blauwe lei . 2 )
In de nieuwbouw van het Hoge Koor , de Kooromgang en de aangrenzende
kapellen ( Vrouwenkoor en Buitenlandvaarderskapel ) zal men geen rode zand-
steen en blauwe lei meer aantreffen , evenmin als in de beide schutterskapellen , die
kort daarna gebouwd moeten zijn , alweer volgens de gegevens die de vloer op-
leverde .
Maar laten we nu terugkeren tot de geschiedenis van de Kooromgang .
Die zag er in 1370 anders uit dan tegenwoordig . De plattegrond mag dan het-
zelfde gebleven zijn , aan de opstand is een en ander gewijzigd . Behalve dan de
kap ; daaraan schijnt alleen maar gerepareerd te zijn . 3 ) Welke tracering de vensters
x ) Tenminste in de Oude Kerk . In de Nieuwe Kerk vindt men vandaag nog enige zerken van rode
zandsteen .
2 ) Sommige bouwkundigen menen , dat hier geen sprake is van echte leisteen , maar van een soort
donkere Doornikse steen , die op de breuk even schilferig ziet als leisteen . Leisteen op graven in de
kerken vindt men nog op plaatsen waar leigroeven voorkomen , b.v . in Cornwall .
s
) Zie H . Janse . De overkapping van de Oude Kerk te Amsterdam . ( Bulletin van de Kon . Ned . Oud-
heidkundige Bond , 6de serie , jaarg . 11 , afl . 4 , sept . 1958 , bl . 167 ). De heer Janse is tot 1958 opzichter
van de restauratie der Oude Kerk geweest , en heeft de gehele kap nauwkeurig onderzocht .
14
15